In het dagelijks taalgebruik wordt het woord “trouwen” gereserveerd voor een persoonlijke en publiek aangekondigde relatie tussen twee mensen waar de wet ook bepaalde gevolgen aan verbindt. Doorgaans voelen die mensen zich tot elkaar aangetrokken en willen zij het leven samen en elkaar ondersteunend doorbrengen. Vaak hoort er ook een feestje bij.
Trouw wordt ook buiten het trouwen gewaardeerd in andere vormen van relationele verhoudingen. De relatie tussen vrienden, tussen staat en burger, tussen heerser en onderdaan, tussen leden van een groep. http://www.huwelijksmanagement.nl
Het concept “trouw”
Trouw gaat dan om het vooropstellen van het belang van een systeem of een persoon ten opzichte van het belang van andere personen of systemen. Dat belang moet wel te maken hebben met de kern van de relationele verhouding waar men deel van uitmaakt.
Bij een affectieve relatie (waaronder een huwelijk) is de persoonlijke intimiteit en de intentie om elkaar “hulp en bijstand te bieden” doorgaans de kern.
Trouw kan wederkerig zijn of eenzijdig worden verwacht op basis van hiërarchie. Door van “trouw” uit te gaan is een voorspelbaar en dus “betrouwbaar” handelen te verwachten. Trouw bepaalt de spelregels voor vertrouwen binnen een relationele verhouding. In dit artikel zal ik niet ingaan op het juridische concept “goede trouw”.
Wederkerige trouw
Bij wederkerige trouw verwachten deelnemers binnen een relationele verhouding over en weer en op gelijkwaardige basis van elkaar dat de ene het belang van de ander vooropstelt ten opzichte van het belang van derden. De trouw binnen een vriendschappelijke relatie van “maten” heeft wel een andere kern dan die binnen de affectieve relatie van twee geliefden.
In principe is het aangaan van een “relatie” een vrije keuze. Het begrip vrijheid is in dit kader wel relatief en afhankelijk van ideologie, omstandigheid, plaats en tijd. Dat geldt ook voor “trouw” in het kader van “trouwen”. In onze maatschappij wordt de huwelijkse trouw geacht wederkerig te zijn maar in bepaalde situaties kunnen wij daar kanttekeningen bij plaatsen.
Ook bij affectieve relaties die niet zijn bezegeld door het huwelijk verwachten de geliefden over en weer dat intimiteit binnen de relatie exclusief, dus met uitsluiting van anderen wordt gedeeld.
Hiërarchische trouw
Trouw kan ook een hiërarchische basis hebben. Hiërarchische trouw heeft als basis de gedachte dat iemand ondergeschikt is aan de leiding van een systeem waar hij (al dan niet vrijwillig) deel van uitmaakt en de plicht heeft om die trouw te zijn en zelfs trouw te zweren. Volgens die gedachte moet de onderschikte binnen een systeem bewust zijn van het geluk dat de ondergeschiktheid hem brengt en verwachten de hiërarchisch hoger geplaatste (of het systeem in zijn geheel) daar tegenover een eenzijdige trouw. Er zijn natuurlijk wel gradaties van eenzijdigheid.
De soldaat wordt geacht trouw te zijn aan de staat of vorst die hij dient zelfs indien de dood erop kan volgen. De staat wordt in veel gevallen vertegenwoordigd door een officier die hiërarchisch boven hem staat. Zelfs bij duidelijk onverstandige beslissingen behoort hij in principe zijn loyaliteit te tonen en de bevelen die uit die beslissingen voortvloeien op te volgen. Dat sluit niet uit dat de meeste soldaten zich wel vrijwillig bij het leger hebben aangesloten.
In veel traditionele huwelijken leek de huwelijkse trouw ook op een hiërarchisch model. De man kon zich meer als een soort vorst opstellen en van de vrouw een andere soort trouw verwachten dan die van zichzelf.
De ultieme hiërarchische trouw die een despoot of dictator verwacht, wordt door hem vaak als “wederkerig” uitgelegd. De stelling is dan: “Ik bescherm je tegen anderen buiten mijn territorium
en je moet eigenlijk blij zijn dat ik de baas ben. Daarom moet jij mij gehoorzamen, mijn belang vooropstellen en mij niet verraden.”
Trouwen als werkwoord
Vroeger was het trouwen slechts toegankelijk voor twee mensen van verschillend geslacht.
De meeste mensen denken nog altijd aan een man en een vrouw als het woord trouwen valt.
In Nederland en een aantal andere landen is tegenwoordig het trouwen van twee mannen of twee vrouwen mogelijk. In Nederland is er juridisch dan wel sprake van een “geregistreerd partnerschap” die in de praktijk en emotioneel ervaren wordt als “getrouwd zijn”.
Voor de personen die trouwen speelt in principe wederzijdse aantrekkingskracht een rol. Zij zijn bereid een relatie met de andere op permanente basis te onderhouden waarin er sprake is van de hoogst mogelijke graad van lichamelijke, geestelijke en stoffelijke c.q. financiële intimiteit. Trouw is in het kader van trouwen het beloven en handhaven van exclusieve intimiteit.
Lief en leed exclusief met elkaar delen kan natuurlijk ook zonder te trouwen. Maar de afgesproken “trouw” wordt door te trouwen formeel en publiekelijk geregistreerd zodat iedereen met die relatie rekening moet houden waardoor het ook juridisch externe werking krijgt.
Zowel bij het traditionele “trouwen” als bij een “geregistreerd partnerschap” verwachten partners over en weer exclusieve interpersoonlijke intimiteit. Vroeger was “overspel in veel systemen een belangrijke grond voor echtscheiding waarbij de “schuldige“ partij aan het kortste eind trok.
Sinds het vervallen van de officiële echtscheidingsgronden is de huwelijkse trouw in Nederland juridisch niet van belang tenzij in de huwelijkse voorwaarden de gevolgen van “overspel” in onderlinge overeenstemming is vastgesteld.
Het verbreken van trouw
Er zijn verschillende termen die een trouwbreuk aanduiden. Men kan verraden (Judas), verloochenen (Petrus), laten vallen, in de steek laten, opofferen, overspel plegen. De meest gebruikte term gekoppeld aan trouwbreuk is de teleurstelling. Het vertrouwen is dan geknakt en een verwachting niet waargemaakt.
Trouw aan jezelf zijn
Tot slot wil ik opmerken dat het vooral belangrijk is om trouw aan jezelf te zijn. Door jouw eigen belang goed in de gaten te houden door jezelf te blijven heb je de meeste kans op een gevoel van welbehagen. Door onder druk van anderen te handelen in strijd met jouw eigen persoonlijkheid, normen, waarden en/of wensen stel je jezelf teleur.
Trouw is in veel facetten van het leven van belang!
(D.P. Isebia/ Trouwshop, 2018)
