HET BELANG VAN TROUW IN 2020
Trouw is een Nederlands basiswoord dat verwerkt is in een aantal vaak gebruikte werkwoorden zoals trouwen, vertrouwen en wantrouwen. Het is een woord dat een begrip aanduidt met emotionele lading.
Woorden die een emotionele lading dekken worden op uiteenlopende wijze gebruikt en zijn moeilijk universeel te definiëren. Op elke definitie is iets aan te merken.
Het begrip ‘trouw’ staat wat dat betreft niet alleen: ook goed, slecht, rechtvaardigheid, vrijheid, liefde, moed en racisme zijn woorden die begrippen met een emotionele lading aanduiden.
Zelfs bij akkoord over de definitie kan het begrip van toepassing zijn op uiteenlopende omstandigheden en handelingen. Dat verschilt per uitgangspunt, omstandigheid en achtergrond van wie het woord gebruikt. Door de vaagheid van abstracte woorden kunnen mensen zelfs tegenovergestelde verschijnselen met hetzelfde woord benoemen. Dat is ook een truc die gebruikt kan worden in drogredeneringen.
Wat is trouw?
Trouw (of loyaliteit) gaat om het vooropstellen van het belang van een systeem of een persoon ten opzichte van het belang van andere personen of systemen. Dat belang heeft te maken met de kern van de relationele verhouding waar men deel van uitmaakt. In morele zin is trouw een teken van verbondenheid en betrouwbaarheid.
Het wordt ook buiten een huwelijk gewaardeerd in andere vormen van relationele verhoudingen. De relatie tussen vrienden, staat en burger, heerser en onderdaan en tussen leden van een groep. Het kan wederkerig zijn of eenzijdig worden verwacht (of zelfs opgelegd) op basis van hiërarchie.
Door “trouw” zijn situaties voorspelbaarder en kunnen wij betrouwbaar gedrag verwachten. Het bepaalt de spelregels voor vertrouwen binnen een relationele verhouding en versterkt de kring waarbinnen het structureel wordt toegepast.
In situaties waarbij de medewerking van de gehele samenleving nodig is doet men een beroep op alle deelnemers voor het betuigen van trouw aan het belang van de groep en het kan ook worden gekweekt door die te stimuleren met prikkels.
Wederkerigheid
Bij wederkerige trouw verwachten deelnemers binnen een relationele verhouding over en weer van elkaar dat de ene het belang van de ander vooropstelt ten opzichte van het belang van derden. Bij een keuze gaat het belang van wie men het meeste trouw is voor. De trouw binnen een vriendschappelijke relatie van “maten” heeft wel een andere kern dan die binnen de affectieve relatie van twee geliefden.
Soms is het aangaan van een “relatie” het resultaat van omstandigheden, soms van vrije keuze. Het begrip vrijheid is in dit kader wel relatief en afhankelijk van ideologie, omstandigheid, plaats en tijd.Dat geldt ook voor “trouw” in het kader van “trouwen”. In onze maatschappij wordt de huwelijkse trouw geacht wederkerig te zijn maar in bepaalde situaties kunnen wij daar kanttekeningen bij plaatsen.
Ook bij affectieve relaties die niet zijn bezegeld door het huwelijk verwachten de geliefden over en weer dat intimiteit binnen de relatie exclusief, dus met uitsluiting van anderen wordt gedeeld.
Hiërarchie
Trouw kan ook een hiërarchische basis hebben. Hiërarchische trouw gaat uit van de gedachte dat iemand ondergeschikt is aan een systeem (relatie) waar hij (al dan niet vrijwillig) deel van uitmaakt en de plicht heeft om die trouw te zijn en zelfs trouw te zweren.
Volgens die gedachte moet de ondergeschikte binnen een systeem bewust zijn van
het geluk dat de ondergeschiktheid hem brengt en verwacht de hiërarchisch hoger geplaatste (of het systeem in zijn geheel) daar tegenover een eenzijdige trouw.
Er zijn natuurlijk wel gradaties van eenzijdigheid.
De soldaat wordt geacht trouw te zijn aan de staat of vorst die hij dient zelfs indien
de dood erop kan volgen. De staat wordt in veel gevallen vertegenwoordigd door een officier die hiërarchisch boven hem staat. Zelfs bij duidelijk onverstandige beslissingen behoort hij in principe zijn loyaliteit te tonen en de bevelen die daaruit voortvloeien op te volgen. Dat sluit niet uit dat de meeste soldaten zich wel vrijwillig bij het leger hebben aangesloten.
In veel traditionele huwelijken leek de huwelijkse trouw ook op een hiërarchisch model. De man kon zich meer als een soort vorst opstellen en van de vrouw een andere soort trouw verwachten dan die van zichzelf.
De ultieme hiërarchische trouw die een despoot of dictator verwacht, wordt door
hem vaak als ‘wederkerig’ uitgelegd. De stelling is dan: “Ik bescherm je tegen anderen buiten mijn territorium en je moet eigenlijk blij zijn dat ik de baas ben. Daarom moet jij mij gehoorzamen, mijn belang vooropstellen en mij niet verraden.”
Het schenden van de opgelegde trouw wordt als verraad aangemerkt.
Gekweekte (en verspeelde) trouw
Bij gekweekte trouw wordt trouw door prikkels gestimuleerd. In principe is dat ook de methode waarmee huisdieren worden afgericht en aanhankelijk c.q. afhankelijk worden gemaakt. De moderne economie staat bijvoorbeeld bol met zogenaamde loyaliteitsprogramma’s om de terugkeer van klanten te bevorderen.
De trouw aan wetten en regels van de staat wordt voor een deel ook gekweekt door die te stimuleren met negatieve (gevangenisstraffen en boetes) en positieve (subsidies, aftrekposten en onderscheidingen) prikkels.
Trouw kan ook worden verspeeld door onbetrouwbaar en/of teleurstellend gedrag van degene waaraan eerder trouw is betuigd. Dat hebben wij in afgelopen tijden ook kunnen zien bij Presidenten van staten en Presentatoren op televisie.
Trouw en trouwen
Het werkwoord “trouwen” reserveert men al geruime tijd voor het aangaan van een persoonlijke verbintenis tussen twee mensen waar de wet een procedure en juridische gevolgen aan verbindt. Doorgaans voelen mensen die willen trouwen zich tot elkaar aangetrokken en willen zij het leven samen en elkaar ondersteunend doorbrengen. Zij beloven elkaar dan trouw. Vaak hoort er ook een feestje bij.
In Europa was vroeger het trouwen slechts toegankelijk voor twee mensen van verschillend geslacht. Nog altijd denken wij vooral aan een verbintenis tussen man
en een vrouw als het woord trouwen valt. Binnen vorstenhuizen wilde men door de juiste partijen met elkaar te laten trouwen zich vaak proberen te verzekeren van de trouw van families waarvan men geheel of gedeeltelijk afhankelijk van was. Binnen dergelijke huwelijken was de politieke trouw meestal belangrijker dan de intieme trouw.
In Nederland en een aantal andere landen is tegenwoordig ook het trouwen van twee mannen of twee vrouwen mogelijk. In Nederland is er juridisch dan wel sprake van een “geregistreerd partnerschap” die in de praktijk en emotioneel ervaren wordt als “getrouwd zijn”.
Het schenden van trouw
Er zijn verschillende termen die een trouwbreuk aanduiden. Men kan verraden (Judas), verloochenen (Petrus), laten vallen, in de steek laten, opofferen, overspel plegen.
Zowel bij het traditionele trouwen als bij een geregistreerd partnerschap verwachten partners over en weer exclusieve interpersoonlijke intimiteit. Vroeger was overspel in veel systemen een belangrijke grond voor echtscheiding waarbij de schuldige partij aan het kortste eind trok.
De meest gebruikte term gekoppeld aan trouwbreuk is de teleurstelling.
Het vertrouwen is dan geknakt en een verwachting niet waargemaakt.
Zowel bij het traditionele trouwen als bij een geregistreerd partnerschap verwachten partners over en weer exclusieve interpersoonlijke intimiteit. Vroeger was overspel in veel systemen een belangrijke grond voor echtscheiding waarbij de schuldige partij aan het kortste eind trok.
Sinds het vervallen van de officiële echtscheidingsgronden is de huwelijkse trouw in Nederland juridisch niet van belang tenzij in de huwelijkse voorwaarden de gevolgen van overspel in onderlinge overeenstemming is vastgesteld.
Bewust zijn van het belang van trouw
Tot slot wil ik opmerken dat het belangrijk is om trouw aan jezelf te zijn. Probeer zelfs bij het behartigen van belangen van derden dicht bij jezelf te blijven en het belang van jouw eigenwaarde niet te schaden. Wees er echter ook van bewust dat trouw aan anderen versterkt en beloont.
www.trouwshop.com
mr D.P. Isebia LLM
